Het N-VA bestuur nam eind 2019 beslissingen die diep snijden in de gemeentelijke diensten. In het kader van privatisering en commercialisering werd ook Huis Hellemans, een baken van cultuurbeleving in Edegem, één van de geviseerde slachtoffers.
Januari 1978, nu 43 jaar geleden, werd de eerste tentoonstelling in Huis Hellemans geopend. En al gauw werd de plek voor vele vrijwilligers een groot stuk van hun leven. Gedreven en met een pak deskundigheid zetten ze zich in om tien keer per jaar een kwalitatieve tentoonstelling te realiseren.
Het aanbod was zeer gevarieerd, alle stijlen kwamen aan bod. Werken van bekende, minder bekende en volledig nieuwe kunstenaars, traditioneel of experimenteel, … Iedereen kreeg een kans om zijn of haar werken aan een breed publiek te tonen. Daarbij was de lage drempel, door gratis toegang en ruime openingsuren, een grote troef.
Elke kunstenaar is ooit klein begonnen
Gelukkig zijn er lokale initiatieven zoals Huis Hellemans en krijgen nieuwe en minder bekende artiesten de kans om hun werken aan het brede publiek te tonen. Commerciële instellingen kijken enkel naar opbrengst en meerwaarde. Zo dwing je kunstenaars tot het creëren van producten. Dingen die vooral verkoopbaar moeten zijn. Creativiteit, vernieuwing, volkscultuur, persoonlijke expressie, … worden van ondergeschikt belang. Zo een commerciële eenheidsworst biedt geen toekomst aan onze cultuur.
Door te kiezen voor een erfpacht legt het bestuur ook een hypotheek op de toekomst. Het is wettelijk bepaald dat een erfpacht minimum 27 jaar duurt. Met een soort van wurgcontract wil men een privé-uitbater vinden die tussendoor ook eventjes zorgt voor de hoognodige herstellingen (dak, sanitair, ramen, verwarming, keuken, …). Dit kan enkel indien die uitbater volop inzet op winst. De grote kunsttaart zal zo verschrompelen tot iets zoals een klein koekje bij de koffie. Lekker, maar te weinig om tot zijn recht te komen. De uitbater hoeft bovendien slechts 6 tentoonstellingen van enkele dagen per jaar te organiseren. Hoe en onder welke voorwaarden blijft een grote onbekende.
Een plaats van cultuurbeleving
Een tentoonstelling is nochtans meer dan consumeren. Het is ook een rustmoment in onze drukke wereld. Sommigen vinden die rust in de natuur. Anderen in een expositie. Het bekijken van kunst en het beleven van cultuur bezorgt vele mensen noodzakelijke ontspanning. Maar er is meer: kunst raakt, inspireert en kan provoceren. De kunstenaar communiceert met zijn of haar publiek op een heel eigen, vrije manier. Die wisselwerking tussen kunstenaar en publiek maakt een gemeenschap rijker. Dat zijn dingen die je niet in een financieel tabelletje kan gieten. Voor de PVDA is het echte leven zoveel meer dan winst maken. In de huidige coronacrisis voelen we meer dan ooit hoe sociaal contact en cultuurbeleving enorm belangrijk zijn voor ons welzijn.
Maar in de beslissing van het bestuur, moest en zou er horeca komen in Huis Hellemans. Een horecagelegenheid met enkele kunstwerken is mooi maar biedt niet dezelfde kunstbeleving.
Het staat bijna symbool over hoe men kunst invult: het leukt de boel wat op maar meer aandacht is het niet waard.
In het huidige bestemmingsplan staat Huis Hellemans bovendien ingekleurd als gebied voor recreatieve en culturele infrastructuur en openbare diensten. Horeca valt hier niet onder. En opnieuw schuift het bestuur de hete aardappel door. De uitbater moet er zelf voor zorgen dat Huis Hellemans de bestemming krijgt waardoor horeca mogelijk wordt.
Is verandering niet nodig?
De wereld verandert en Edegem verandert. Niets is voor eeuwig en niets moet identiek blijven. Maar wat we zeker niet nodig hebben is meer commercie, meer winstdruk, meer uitverkoop van gemeentelijk patrimonium. Met de weinige sleutels die een lokaal bestuur heeft, moet je juist kijken wat er nodig zal zijn binnen 5 jaar, binnen 10 jaar, binnen 20 jaar voor een leefbare, sociale en cultuur minnende gemeente. Zodat je plaatsen houdt van ontmoeting, zonder financiële drempel. Waar inwoners hun plaats vinden in een lokaal cultuurhuis. Waar nieuwe expressievormen hun stek krijgen. Waar jonge mensen hun weg naar toe vinden. Waar niet wordt gekeken naar een koopkrachtige markt.
Die openheid voor verandering is er steeds geweest in de visie van de vrijwilligers, en dreigt nu verloren te gaan. De miskenning van de verenigingen en vrijwilligers is een rode draad doorheen het huidige beleid. De medewerkers van Huis Hellemans werken nog steeds voort, met alle corona miserie er bovenop, met liefde, toewijding en met opgeheven hoofd.
We zijn er van overtuigd dat vele Edegemnaars het niet eens zijn met deze beleidskeuze. Neoliberalen hebben de neiging om kunst te zien als middel om iets te promoten of om je gemeente, stad of land op de kaart te zetten. Kunst staat dan ten dienste van het beter commercialiseren van een bepaald product. Terwijl kunst in de eerste plaats een interactie is wat een verrijkende dialoog tot stand kan brengen. Kunst heeft dan geen economisch nut maar is wel van levensbelang. Daarom blijven we met de PVDA ijveren voor een cultuurhuis in de gemeente, met een lage drempel en een open deur.